Zomergast Fragment: Maanlanding

De landing van de eerste mens op de maan is chronologisch gezien mijn eerste televisiefragment. Op 21 juli 1969 zette Neil Armstrong als eerste persoon voet op de maan. Ik was toen vier jaar en mijn vader heeft mij in de nacht uit bed gehaald en mij voor de televisie geplaatst. In het kader van dit historische moment vond hij dit een verantwoorde en educatieve actie. Zelf kan ik me er niets meer van herinneren. Goed om nog eens te kijken en de legendarische uitspraak "It's one small step for man, one giant leap for mankind" te horen.

Er zijn tegenwoordig nog steeds mensen die beweren dat alles door de Amerikanen in scene is gezet. Puur om propagandistische redenen om de Russen de loef afsteken. Laat maar zeggen dat de beelden gewoon in een studio in Hollywood zijn opgenomen. Wie zal het zeggen?

De persoonlijke vraag die ik altijd heb bij ruimtevaart is die van kosten tegenover baten? Zijn de miljarden dollars, euro's of welke valuta dan ook het waard om uit te geven hiervoor? Voorstanders schermen altijd met de mondiale technologische ontwikkelingen die door de ruimtevaart mogelijk worden gemaakt. Maar een grotere prioriteit ligt er naar mijn mening in het oplossen van het wereldwijde voedselvraagstuk. Daar zou het geld, tijd en energie dat de ruimtevaart intussen heeft opgeslokt wellicht voor hebben kunnen zorgen!

Zomergast Fragment: Dave Versus Lars

Het volgende fragment is een gedeelte van een gesprek tussen Lars Ulrich, de drummer van Metallica, en Dave Mustaine, zanger/gitarist van de metalband Megadeth. In het begin van de jaren '80 zaten beide nog in Metallica, dat toen nog geheel onbekend was en in de underground opereerde. In 1983 is Dave Mustaine door de andere bandleden ontslagen omdat hij onhandelbaar zou zijn. Voor zowel Metallica als Megadeth is het daarna bergopwaarts gegaan en van beide acts zijn miljoenen albums over de toonbank gegaan.

Eind goed al goed zou je denken. Hoewel het Dave Mustaine zowel in artistiek als financieel opzicht goed is gegaan zit er toch nog heel veel oud zeer. Na jarenlang moddergooien door beide kampen is er in 2006 een ontmoeting tussen beide heren. De opnames hiervan zijn bestemd voor de Metallica-documentaire 'Some Kind of Monster'. Het wordt een emotioneel gebeuren waarin in thema vriendschap en loyaliteit centraal staat.

Zomergast Fragment: Het Dorp "Geen Geluk"

Ik ben opgegroeid in de tijd van de koude oorlog. Het aan mij gedoseerde wereldbeeld was eenvoudig van aard. De kleuring was slechts tweedelig… zwart en wit. Amerika met in haar kielzog het vrije westen was goed. Achter het ijzeren gordijn was alles vrijwel verdorven.

Dat waarheid doorgaans bestaat uit soorten grijstinten is me later wel duidelijk geworden. Ik hoorde toen dat communistische regimes alle geloof en religie beschouwen als ‘opium voor het volk’. Dat er onder dit totalitaire politieke systeem in het geheel geen ruimte was voor welke vorm van geloofsbeleving dan ook. Wie wel de moed had om de openbare ruimte hiermee te betreden wachtte langdurige verbanning naar Siberië.

Over het dorpje Neöedatsjino, dat te vinden is in deze uithoek van de voormalige Sovjet-Unie, gaat de documentaire "Het Dorp Dat Geen Geluk Heet" uit 1992 van filmmaker Rob Hof. We maken kennis met haar bewoners, die afstammen van de Mennonieten, en van Nederlandse en Duitse afkomst zijn. Voor het ontstaan van deze geloofsgemeenschap moet worden teruggegaan naar het Friesland het begin van de 16e eeuw. Door de eeuwen zijn zij, als gevolg van vervolging en gedwongen verhuizingen op uiteenlopende plekken op aarde beland. De grootvader van één van de hoofdpersonen uit deze film, Gerhard Neufeld, heeft aan het begin van de vorige eeuw, de grond waarop het dorp is gebouwd, gekocht van een Russische kolonel.

De mensen in Neöedatsjino (wat dus ‘geen geluk’ betekent) spreken nog steeds plat-dietsch en aan hun manier van leven en geloven is in al die eeuwen weinig veranderd. Ook onder het communistische bewind konden ze dan ongestoord hun geloofscultuur in stand houden. Tot 1987 was vrijwel niemand van het bestaan van deze gemeenschap op de hoogte. De grote verandering ontstaat dan ook als gevolg van de perestrojka en de hereniging van de beide Duitslanden. Het nieuwe Duitsland is bereid ze als Duitse afstammelingen te erkennen en op te nemen. Langzamerhand stroomt het dorp dan ook leeg.

Dit gebeuren staat dan ook centraal in deze boeiende filmdocumentaire. De eerder genoemde Gerhard Neufeld is dorpshoofd, voorganger en stamvader van een groot aantal kinderen en kleinkinderen. Hij ziet met lede ogen aan dat ze één voor één vertrekken richting Duitsland. Hij kan praten wat hij wil maar een halt toeroepen aan deze exodus lukt hem niet. Alweer staat er één, met vrouw en kinderen, op het punt definitief te vertrekken voor een beter bestaan.

Het moment uit deze film dat mij het meest is bijgebleven is wanneer de oude Neufeld uit een brief voorleest. Deze is afkomstig van familieleden die al een tijd in de nieuwe ‘heimat’ verblijven. Er wordt verhaald van de dingen die ze nu bezitten of meemaken. Een auto voor de deur, vakantiereizen naar het buitenland, bezoekjes aan bioscoop en theater. “Maar geen van hen heeft het over geloofsgroei of geloofsopenbaring” verzucht hij vervolgens, zichtbaar aangedaan.

Helaas heb ik geen beelden van deze film, laat staan het net door mij beschreven fragment, op het internet kunnen achterhalen. Wel heb ik een zeer fraai alternatief gevonden in de vorm van een serie van 92 foto's van fotograaf Ad van Lit. Dit geeft ook een heel goed sfeerbeeld van wat je in de film te zien krijgt. “Het Dorp Dat Geen Geluk Heet” is in 1993 uitgezonden door de IKON. Een latere vervolgfilm onder de titel “Geluk Is Waar Ik Niet Ben” is in 1995 uitgezonden door de EO. Een uitstekende beschrijving hiervan is te vinden in deze recensie uit de Volkskrant.

Zomergast Fragment: Fawlty Towers

Tijd nu voor comedy. Ik ben voor mezelf eens nagegaan welke comedy's ik door de jaren heen het meest heb gewaardeerd. Heel veel zijn uit Engeland afkomstig moet ik zeggen. Enkele voorbeelden zijn Dad's Army (Daar komen de schutters), Yes Minister, Blackadder, George & Mildred en Absolutely Fabulous

Britsche humor spreekt me dan ook vaak wel aan. Een fraai voorbeeld hiervan is de serie Fawlty Towers. Te zien is hier een fragment uit de aflevering "The Germans". Hoteleigenaar Basil Fawlty (John Cleese) is voor een hersenschudding, als gevolg van een mislukte brandoefening, opgenomen in het ziekenhuis. Hij is net ontsnapt en probeert weer de zaken als vanouds te gaan regelen in het hotel.

Er komen net Duitse gasten binnen en hij wil er zeker van zijn dat er absoluut niet over de (2e wereld) oorlog wordt begonnen. Iedereen zal zich daaraan dan ook houden behalve hijzelf. Hij draait dan ook finaal door. "Don't Mention The War" is een voorbeeld van meesterlijk comedy.

Zomergast Fragment: Mask

Het bovenstaande fragment is de eindscène van de film Mask die in 1985 is gemaakt. Het verhaal gaat over Rocky Dennis die aan een zeldzame aandoening lijdt die zijn hele gezicht heeft vervormd. Hij is een intelligente jongen die er van droomt, samen met een boezemvriend, per motor door Europa te trekken. Op een kaart van Europa, die op z'n slaapkamer hangt, hebben ze met punaises de locaties aangegeven die ze zouden willen aandoen.

Maar aan de vriendschap komt een einde en dit heeft voor Rocky zo'n impact dat hij de reis helemaal nooit meer wil maken. Hij heeft alle punaises uit de kaart getrokken.

Wat we hier zien is het moment dat de moeder van Rocky, gespeeld door Cher, ontdekt dat Rocky is overleden. Dit als onvermijdelijk gevolg van zijn aandoening. We zien vervolgens hevige emotie. Wat mij altijd weer ontroert is het moment dat zij de kaart van Europa ziet hangen. Ze pakt een aantal punaises en duwt ze terug in de kaart en zegt; "Now you can go anywhere you want baby".

Buiten de thematiek van de film, sociale uitsluiting als gevolg van 'anders' zijn, spreekt het mij aan omdat het mij soms doet denken aan de keren dat ik het Noord-Amerikaanse continent bezocht.

De sfeer en de leefomgeving waarin deze film zich afspeelt heeft voor mij dan ook sterke raakvlakken met de twee keren dat ik een neef bezocht en ook diverse mensen uit zijn nabije omgeving leerde kennen. Hij lijkt zelfs wel een beetje op Gar, de motorbiker die je aan het einde van het fragment ziet als het graf van Rocky wordt bezocht.

Zomergast Fragment: De Fûke

De Fûke is de verfilming van het gelijknamige boek van de Friese schrijver Rink van der Velde. De hoofdpersoon is Jelle Hûn, gespeeld door Rense Westra, een visser met een anarchistisch verleden. Het verhaal speelt zich af in de tweede wereldoorlog.

Zijn zoon Germ, gespeeld door Steven de Jong, is door de Duitsers opgepakt omdat hij betrokken is bij wapendroppings. Later wordt Jelle ook opgehaald voor verhoor. De Duitsers proberen bij hem ook informatie te ontfutselen en doen het voorkomen dat hij daarmee het lot van zijn zoon in handen heeft. Maar het blijkt een val (fuik) te zijn.

Helaas kon ik niets vinden van deze friestalige film maar wel een videoclip van het schitterende nummer 'Wa't Ik Bin' waarin ook veel beelden van de film zijn verwerkt. Het is een duet tussen Maaike Schuurmans en Syb van der Ploeg. Laatst genoemde is bekend van de popband De Kast en heeft ook een klein rolletje in de film.

Waar Steven de Jong wat mij betreft nog wel eens werk van zou mogen maken is de verfilming van een ander boek van Rink van der Velde, namelijk 'Feroaring Fan Lucht'. Dit gaat over een soort van Flodder-achtige familie die een bouwvallige woning bivakeren ergens in de buurt van Drachten. In de vrije natuur leven zij zo ver mogelijk weg van allerlei bemoeienissen.

Todat de eerste maatschappelijk werker ten tonele verschijnt en er voor zorgt dat het gehele (grote) gezin naar een nieuwbouwwijk van Drachten verhuisd. Er wordt tevens voor gezorgd dat de hoofdpersoon, de vader Durk Snoad, een vaste betrekking krijgt bij Philips. Maar de verandering van leefomgeving heeft niet het effect dat de hulpverlening voor ogen heeft...

Zomergast Fragment: Schindler's List

De tweede wereldoorlog heeft mij altijd erg gefascineerd. In klas 5 van de lagere school kregen we de opdracht om een werkstuk te maken over geschiedenis. De uiteindelijke beoordeling zou tevens het eindcijfer voor dit vak op het rapport zijn. Ik koos ervoor om de periode '40-'45 als onderwerp te nemen en ging vervolgens intensief aan de slag. Het eindresultaat was dusdanig dat meester Jeeninga een 10 noteerde. De enige die ik ooit op een rapport heb behaald.

Ik heb in mijn leven veel films en documentaires over deze periode van de geschiedenis gezien. Een tweetal die veel indruk op mij hebben gemaakt zijn "Der Untergang" (2004) en Schindler's List die in 1993 uitkwam. De film boeide mij van begin tot einde. Het stoort mij helemaal niet dat deze, op een essentieel fragment na, geheel in zwart/wit is. Ook dat er Engels wordt gesproken door mensen van allerlei nationaliteiten deert geen moment. Iets wat ik bij andere oorlogsfilms wel vaak heb als het blijkt dat de Duitsers Engels spreken.

Deze film gaat over Oskar Schindler, een Duitse ondernemer, die voor zijn fabriek arbeiders nodig heeft. Als lid van de nazi-partij, krijgt hij het voor elkaar dat Joodse arbeiders in zijn onderneming worden ondergebracht zodat de produkie op gang kan blijven. Langzamerhand wordt het hem duidelijk welk lot, de Joden die voor hem werken, boven hun hoofd hangt. Hij besluit ervoor te zorgen zoveel mogelijk van hen te redden van de vernietigingsdood.

Hoe hij te werk gaat om dit te realiseren zien we in deze film. Zijn optreden bevindt zich dan ook in het grote schemergebied tussen goed en verkeerd. Goed in de zin dat hij uiteindelijk begaan was met het lot van z'n Joodse arbeiders. Aan de andere kant was hij wel lid van een verderfelijke organisatie en had het halen van Joods personeel pure economische redenen (goedkope werkkrachten). Voor mij balanceert de film dan ook regelmatig tussen deze twee aspecten.

Hoewel ik wel wat geschikte fragmenten heb kunnen vinden, heb ik toch gekozen om de zogenaamde 'trailer' te tonen. Deze geeft een veelvoud aan beelden uit de gehele film en ook de bijbehorende muziek spreekt mij erg aan.

Zomergast Fragment: Floris

En dan nu tijd voor wat jeugdsentiment. Mijn vroegste herinneringen aan wat er op televisie was te zien zijn jeugdseries zoals Swiebertje, Catweazle en Pipo De Clown. Bij ons thuis was er in het laatst van de jaren '60 een televisietoestel gekomen.

Mijn vader ging daarvoor al geregeld, bij een zwager van hem kijken. Dit vooral als er een voetbalwedstrijd in het kader van de Europacup te zien was waar een Nederlandse club bij betrokken was. Na een tijdje besloten mijn ouders dan ook om zelf een beeldtoestel aan te schaffen.

We zien hier een fragment uit een andere serie in die tijd. Het waren de avonturen van Floris met een piepjonge Rutger Hauer in de hoofdrol. Dat televisie een minder tot de verbeelding sprekende uitwerking op jonge kinderen kan hebben was al snel duidelijk.

Na het kijken naar wat Floris en zijn compaan Sindala beleefden was het zaak om dit zo goed mogelijk na te spelen. Volgens mijn moeder stond ik dan ik gewapend met een stok, dat voor een zwaard moest doorgaan, springend en schreeuwend op de bank. Gelukkig heeft de voorliefde voor wapens en vechten uit die tijd geen blijvend vat op mij gekregen.

Zomergast Fragment: Kamerverkiezingen 1972

Al op heel jonge leeftijd had ik interesse in politiek. Een meester op de lagere school was het al opgevallen vertelde mijn moeder me later eens. En het was waar. Terwijl mijn klasgenoten eigenlijk amper melding konden maken wie nu minister-president van ons land was, kende ik alle politieke partijen en hun voormannen. Ik kon zelfs al de verschillende stromingen duiden en melding maken vanuit welke idiologie of geloofsovertuiging ze opereerden.

Ik herinner me nog dat ik eens met mijn vader foldertjes van het GPV huis aan huis bezorgde in de plaats waar hij werkte. Het zal ergens midden jaren '70 zijn geweest, ik was een jaar of tien schat ik. Op een gegeven moment, nadat het oranje gekleurd blaadje ergens in een brievenbus was gestopt, klonk er enige twijfel in zijn stem aan het beoogde effect want hij zei: "Hier woont een communist!".

Deze woorden maakten diepe indruk op mij. Ik kon me nauwelijks voorstellen wat iemand dreef om deze politieke idiologie aan te hangen. Wat communisme teweeg bracht was mij intussen wel duidelijk. Ik was toen al zeer goed op de hoogte van wat er zich allemaal achter het ijzeren gordijn afspeelde. Het was voor mij toen een raadsel hoe iemand in het vrije westen zich daar ooit mee kon inlaten. Later zou ik wel gaan begrijpen dat het allemaal wat genuanceerder lag.

In ieder geval is hier wat interessant beeldmateriaal uit de beginjaren '70 dat over de nationale Nederlandse poltieke partijen en haar voormannen gaat. Het markeert de periode dat mijn interesse voor het politieke gebeuren is ontstaan.

Zomergast Fragment: Most Hated Family In America

Het volgende fragment is voor mij altijd weer tenenkrommend. Het is afkomstig uit de documentaire The Most Hated Family In America gemaakt door journalist Louis Theroux. Hij ging een aantal maanden op bezoek bij the Westboro Baptist Church om deze documentaire te maken. Deze kerk wordt gevormd door een 70-tal personen die vrijwel allemaal familie zijn van oprichter/leider Fred Phelps.

De kerk is vaak in opspraak omdat men demonstraties organiseert bij begrafenissen. Dit gewapend met borden en al schreeuwend naar vrijwel alles en iedereen. Men laat overduidelijk weten dat het overlijden rechtstreeks het gevolg is van een zondige levenstijl. In het bijzonder ageert men tegen homosexualiteit.

De stijl en de bewoordingen die hierbij worden gebruikt overschrijden wat mij betreft het toelaatbare. Je kunt op bijbelse gronden een bepaalde mening hebben over zaken zoals homosexualiteit en die ook willen etaleren. Maar hoe dat hier gebeurt is geheel ontdaan van enige vorm van liefde en compassie. Het staat dan ook haaks op de manier waarop Jezus zaken benaderde. Mensen die claimen volgelingen van Hem te zijn horen andere wegen te bewandelen en zich te bedienen van een liefdevolle benadering in plaats van pure haat.

Je ziet dan ook dat Louis Theroux graag wat afstand wil houden (bij 6.00) als hij meegaat naar een zogenaamde 'picket' (demonstratie). Hij wil liever niet geassocieerd worden met de schreeuwende lieden die er bewust voor kiezen een begrafenis te verstoren om hun standpunt duidelijk te maken. En daar kan ik me heel goed iets bij voorstellen!

Zomergast Fragment: The Preacher

Hier volgt een gedeelte van de uitzending uit 2000 van VPRO's Lola Da Musica die gewijd was aan David Eugene Edwards. Deze Amerikaan is een begenadigd songwriter en multi-instrumentalist en staat aan de basis van eigenzinnige muziek waarin folk, rock, country en vele andere traditionele vormen zijn verwerkt.

Ten tijde van deze documentaire was hij frontman van 16 Horsepower. Later is hij aan de muzikale weg gaan timmeren met de formatie Woven Hand. In zijn teksten, die vaak donker gekleurd zijn, geeft hij uiting aan zijn christelijk geloof. Geen vrolijke opwekkingsliederen derhalve maar songs met doorwrochte woorden die expressie geven aan zijn diepste zieleroerselen.

Hij vertelt hoe hij tegen eigentijdse gospelmuziek aan kijkt en welke artiesten hem juist inspireren en waarom. Hij neemt ons vervolgens mee naar zijn huis waar we een kijkje mogen nemen in z'n dagelijkse beslommeringen.

Een fraai beeldportret van een boeiende persoonlijkheid. Iemand die orthodox christelijke denkbeelden in zijn teksten laat doorklinken en muzikaal veel waardering weet te oogsten. Paradoxaal vooral in seculiere kringen.

Zomergast Fragment: Love Is All

Het eerste muzikale fragment dat ik wil laten zien betreft een concert dat het London Symphonic Orchestra samen met de rockband Deep Purple uitvoerde. Het is afomstig van de DVD In Concert With The London Symphony Orchestra en de opname stamt uit 1999. Er was plaats voor speciale gastoptredens en één van de genodigden was, de in juni 2010 overleden, zanger Ronnie James Dio.

Met de hardrockbands Rainbow, Black Sabbath en ook eigen band Dio is deze man op miljoenen verkochte muziekalbums te horen. Toch is hij waarschijnlijk nog bij een veel breder publiek bekend als zanger op het nummer Love Is All. Deze compositie is te vinden op het album The Butterfly Ball And The Grasshopper's Feast van de bekende Deep Purple/Rainbow bassist Roger Glover.

Het nummer haalde zelfs een nummer 1 notering in de Nederlandse hitlijsten. Wellicht herinneren de ouderen onder ons nog het tekenfilmpje met de kikker. Het was eigenlijk één van de eerste videoclips bij een muzieknummer.

De reden voor mij om dit nummer te laten zien is divers. De band Deep Purple is fundamenteel in de geschiedenis van de hardrockmuziek. Zanger Dio is altijd één van mijn favoriete performers geweest. Een kleine man met een gigantisch stemgeluid. Het nummer dat we horen heb ik altijd heel goed gevonden ondanks dat het niet echt een heavy song is. En tenslotte vindt ik de combinatie van uitvoering door een rockband en een groot orkest vaak ook heel boeiend.

Zomergast Fragment: Boer Die Zou Gaan Emigreren

Op oudjaarsdag 2006 is de maat vol voor boer Heijmen Brouwer (61) uit Leusden. Hij gaat voorbereidingen treffen om zich elders te gaan vestigen. Het beloofde land is Frankrijk waar men, naar zijn zeggen, nog wel oog heeft voor boeren. Waar geen regels, vergunningen en bepalingen het onmogelijk maken om een goed bestaan op te bouwen.

'Spuugzat' is boer Brouwer het. In Nederland is men systematisch bezig de boer te laten verdwijnen. En een volk zonder boeren is een volk zonder vrijheid. Het college dat hij geeft, gezeten aan de keukentafel,  laat niets aan onduidelijkheid over. Het loopt verkeert af met onze maatschappij.

We zien een boerenbedrijf in verval. Waar nog door veel handwerk wordt geprobeerd aan de kost te komen. In de modder en de mest wordt voort geploeterd. De blinde knecht Hendrik heeft er zelfs een dagtaak aan om de stallen uit te mesten. Onderhoud wordt niet meer gepleegd. Het geheel biedt een troosteloze aanblik. De tijd is hier stil blijven staan.

De camera volgt boer Brouwer bij alles wat nu in het teken zal staan van de verhuizing. Het geheel sleept zich traag voort maar blijft mij persoonlijk boeien tot het laatste fragment. Het zijn vooral de beelden die veel indruk maken want veel gesproken wordt er niet.

De Boer Die Zou Gaan Emigreren (2008) is dan ook een fraaie documentaire van programmamaker Geertjan Lassche.

Zomergast Fragment: Foekje Dillema

Dit fragment behoort bij het bizarre verhaal van een atlete met een veelbelovende toekomst. Foekje Dillema leek eind jaren '40 van de vorige eeuw uit te gaan groeien tot een wereldtopper op hardloopgebied. In juli 1950 kwam er echter een abrupt einde aan haar carrière.

Ze werd door de Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie opgeroepen voor een medische keuring. Het bleek eigenlijk om een seksetest te gaan. Op 13 juli van dat jaar werd ze uit een trein gehaald die op weg was naar Frankrijk voor een internationale atletiekwedstrijd.

Ter plekke werd haar de uitslag meegedeeld. De eindconclusie van de test was dat zij eigenlijk geen vrouw zou zijn en daardoor geschorst ging worden. De rest vertrok en zij bleef alleen achter zonder enige vorm van begeleiding dan wel nazorg. Thuis gekomen heeft ze er nooit meer iets over willen zeggen en heeft ze tot haar dood in 2007 een teruggetrokken leven geleid.

Na haar overlijden is door middel van voorschrijdend DNA onderzoek vast komen te staan hoe de vork in de steel zat met haar. In het gekozen fragment wordt dat uitgelegd en het is afkomstig van een uitzending van Andere Tijden Sport uit 2008 gewijd aan wellicht het grootste sportschandaal uit de Nederlandse historie.

Zomergast Fragment: Hans Janmaat

We hadden de Centrumpartij en later de Centrum Democraten. Hans Janmaat was de voorman van deze splinterpartijen die zelfs zetels in de tweede kamer wisten te behalen. Toen dit werkelijkheid werd spraken sommigen van een gitzwarte bladzijde in de Nederlandse politiek.

Vooral voor de (linkse) media was dan ook de grote vraag hoe te handelen met dit fenomeen. Toch aandacht aangeven en op die manier de verderfelijke standpunten aan de kaak stellen? Of juist totaal negeren in de hoop dat het in de vergetelheid zal raken?

De kern van de boodschap van de partijen die Janmaat aanvoerde was dan ook heel duidelijk. Buitenlanders zijn de schuld van heel veel problemen in de samenleving. En dan ging het bijvoorbeeld echt niet over (blanke) Amerikanen, Duitsers of Scandinaviërs die hier (tijdelijk) wonen. Er werd gedoeld op allochtonen, mensen met veelal een andere huidskleur, die zich maar moeilijk de Nederlandse cultuur eigenmaken.

Dat de beweging rond het gedachtengoed van Janmaat is doodgebloed heeft naar mijn inzicht sterk te maken met het weinig charismatische optreden van hemzelf. Bijna paranoide ging hij met de media om. In zijn optiek was er bij voorbaat niet te communiceren. Vaak liep het er dan ook op uit dat hij zijn hand weer voor de lens van een zoemende camera ging plaatsen of dat hij onbegrepen wegliep van de interviewer.

Dat het een charismatische persoonlijkheid wel zou kunnen lukken een factor van betekenis te worden met gelijksoortige ideeën is later wel gebleken. Pim Fortuyn en Geert Wilders zouden heel veel mensen aan zich weten te binden. De laatste lukte het zelfs te gaan regeren met een VVD/CDA kabinet in een gedoogconstructie.

Het hele optreden van Janmaat viel achteraf gezien reuze mee. Hij zat zichzelf meer in de weg dan dat tegenkrachten werkelijk van grote invloed zijn geweest op het verdwijnen van de beweging. Het fragment toont goed aan hoe de man functioneerde in het publieke debat. Het is afkomstig uit het televiesieprogramma Het Zwarte Schaap en is opgenomen in 1999.

Het fenomeen van personen c.q. bewegingen die bepaalde extreme ideeën uitdragen heeft mij altijd wel geboeid. Daar ligt dan ook mijn motivering om iets over Janmaat te laten zien.