Wat de laatste peilingen laten zien dat er een nek-aan-nek race woedt tussen de PVDA en de VVD. Het CDA krabbelt wat terug uit het diepe dal waar ze na de breuk met ex-coalitiepartner PVDA in waren geraakt. Maar de kans dat het CDA als grootste uit de (stem)bus zal komen en het voortouw mag nemen in de coalitiebespreking lijkt mij gering.
Mocht de PVDA de grootste partij van Nederland worden dan zie ik eigenlijk geen zicht op deelname in welke kabinet dan ook. Of ze moeten toch weer met het CDA in zee willen gaan waar Balkenende van het toneel verdwijnt omdat een extra periode als premier er nu voor hem niet inzit. Voor een progressief kabinet zijn wel heel veel partijen nodig en het is nog maar de vraag of er een meerderheid komt (zelfs met de deelname van D’66 en eventueel de CU). D’66 heeft nu al aangegeven dat de SP veel te conservatief denkt als het gaat om de economische problemen te lijf te gaan. Over ‘links’ is het aantal zetels te gering en staan de neuzen nog niet in de juiste richting voor een vruchtbare samenwerking.
Dan zou de PVDA is een hernieuwd ‘paars’ kunnen stappen. Samen met de VVD en D’66 (eventueel aangevuld met GroenLinks). Maar de VVD heeft al klip en klaar aangegeven, dat gezien de gigantische economische hobbels die er liggen, de kans op samenwerking met de PVDA in de buurt van het het nulpunt schommelt. Dan blijft er zo’n beetje als enige optie over een ‘doorstart’ met het CDA aangevuld met wellicht weer de CU en een andere gegadigde. Maar dat lijkt me niet erg wenselijk na de vertrouwensbreuk en de val van het vorige kabinet. Hoewel de hoofdrolspelers van toen nu van het politieke speelveld zijn verdwenen (Bos en Balkenende) lijken mij de wonden nog te vers om nu al tot een verzoening te komen. Ik zie dan ook niet direkt de PVDA een rol van betekenis spelen in de coalitievorming.
Als de VVD de grootste wordt dan ligt het verhaal al een stuk gemakkelijker. De VVD heeft voor haar visie over hoe Nederland te besturen het CDA nodig om tot een 'rechts' akkoord te komen. Het CDA heeft nog geen uitsluitsel gegeven over een voorkeur van samenwerking. Maar dat het roer de rechterkant op moet was al bij de vorige verkiezingen duidelijk. Maar door de toenmalige verkiezingsuitslag was het CDA wel verplicht om met de PVDA in zee te gaan. Een verstandshuwelijk was het gevolg dat begin van dit jaar alweer werd ontbonden (met de CU als kind van de rekening laten we maar zeggen). Het CDA zal graag bij de VVD aanschuiven om een nieuw akkoord in de steigers te zetten. Maar er is nog een derde (en wellicht vierde partij) nodig om tot een meerderheid in de tweede kamer te komen. in die situatie zijn er dan een aantal mogelijkheden:
Qua zetelaantal zal wellicht de PVV van Geert Wilders de VVD/CDA combinatie aan een meerderheid kunnen helpen. Zowel het CDA als de VVD hebben de PVV niet bij voorbaat uitgesloten. Maar het lijkt me niet dat beide traditionele partijen staan to popelen om met de PVV in zee te gaan. Daarvoor zijn de lijsttrekker van de partij en de denkbeelden te omstreden. Ook heeft Wilders al aangegeven dat het houden van de AOW-gerechtigde leeftijd op 65 jaar voor de PVV een breekpunt zal zijn. VVD en CDA zijn allang van mening dat deze leeftijd niet meer gehandhaafd kan worden en moet worden verhoogd.
Dan zouden de VVD en het CDA er voor kunnen kiezen om een minderheidskabinet te formeren waarbij ze afspraken met de PVV maken over steun bij bepaalde zaken. Dat lijkt me ook niet erg voor de handliggend. Beide partijen zijn dan te sterk afhankelijk van de ‘waan van de dag’ en de PVV staat nog aan het begin van de betrouwbaarheidsopbouw. Ik denk zelf dat de VVD en het CDA het niet aandurven met de PVV en toenadering zullen zoeken tot een derde (en wellicht vierde) partner.
Als de VVD/CDA/D’66 combinatie een meerderheid oplevert dan zou dit wel eens een reële mogelijkheid zijn om tot een nieuw landsbestuur te komen. Maar ik vermoed dat een meerderheid niet het geval zal zijn met deze drie partijen. Er is een vierde nodig en daarvoor lijken mij de CU en GroenLinks wel eens in aanmerking te kunnen komen. En het zou mij niets verbazen dat uiteindelijk deze twee bij de VVD en CDA gaan aanschuiven in plaats van D’66.
Het CDA heeft uiteindelijk toch liever de CU aan boord omdat anders het liberale gehalte te hoog word en ze qua betrouwbaarheid meer op hebben met de CU dan D’66 die in het verleden wel eens aan de basis stond van een kabinetsval. Om toch ook de linkervleugel van de CDA-achterban tevreden te stellen zal gekozen worden voor de CU en GroenLinks. Die laatste partij zit ook nog met het trauma dat ze bij de vorige kabinetsformatie te snel ‘nee’ hebben verkocht waardoor de CU toen bij PVDA en CDA aanschoof. Ze zullen dit keer wel mee willen doen vermoed ik als ze deze kans krijgen en iets van hun partijprogramma terugzien in het regeerakkoord.
(Wellicht mag Rouvoet zijn werk als minister van Jeugd & Gezin voortzetten en voor GroenLinks komt de ministerspost van milieu beschikbaar waar ze goede zaken kunnen gaan realiseren op het gebied van de duurzame energie).
Voor zover deze analyse van mijn kant. Of ik wellicht iets van talent heb zal de komende maanden wel gaan blijken. Zodra het kabinet Rutte 1 aantreedt met de vice-premiers Verhagen, Rouvoet en Halsema, zal ik deze column als ondersteuning bij mijn (open) sollicitatie als politiek analist voegen. Ik ga alvast kijken of de Edese Post een vacature heeft…
