A Staat Tot Z

In Memoriam: Zweitse Idsardi
(13-01-1966 – 17-02-2010)

Onlangs bereikte mij het bericht dat Zweitse Idsardi is overleden. Hij mocht maar 44 jaar worden. Nadenkend over dit droevige feit kwamen allerlei dingen uit het verleden naar boven. Min of meer drie periodes heb ik wat intensiever met hem te maken gehad. Over elk ga ik nu kort wat vertellen om mijn beeld te schetsen van hoe ik hem zal blijven herinneren.

Als kind kwam ik regelmatig bij de familie Idsardi over de vloer. Zij woonden vijf huizen verder aan de andere kant van de straat dan wij. Zijn en mijn moeder hebben bij elkaar in de klas gezeten op de lagere school. Ze zijn contact blijven houden en kwamen ze regelmatig bij elkaar op de koffie. Hoewel wij geen direkte buren waren kregen ze wel deze titel door ons gezin toebedeeld. Ik was zo’n negen maanden ouder dan Zweitse. Uit de beginjaren van onze basisschoolperiode herinner me hun hond Herta, de stoommachine die ze hadden, het slaapkamertje beneden met de schuifdeur. Ik zie nog het opgezwollen gezicht van Zweitse toen hij opgenomen was in het ziekenhuis als gevolg van een soort van jeugdreuma. Regelmatig speelden we bij hun thuis of in de omgeving.

Nog steeds spelen in mijn beleving bepaalde bijbelverhalen, die ik toen voor het eerst hoorde, zich daar bij hun af. De rivier Jordaan waar Naäman werd ondergedompeld liep gewoon achter hun schuur. De wijngaard van Nabot lag achter de oude en bijna ingezakte hooischuur van buurman ‘Jan Wessels’. Daar is voor mij nog steeds Nabot door toedoen van Koningin Izebel om het leven gebracht. Maar zeker niet in Israël, Palestina of hoe je het beloofde land ook wilt noemen, maar ‘gewoon’ bij de familie Idsardi in hun achtertuin.

In de puberteit speelde de tweede periode. Ik ging naar Drachten naar de MAVO en Zweitse bezocht de LTS. We hebben regelmatig samen/of in groepsverband de afstand naar school dan wel naar huis fietsend afgelegd. We hadden ook wel samen eens een oud damesbrommertje. Een Berini herinner ik me nog. Op één of andere manier moest er altijd aan worden gesleuteld. De contactpuntjes afstellen, bougies ontdoen van ‘kooltjes’ of gebroken gas- of remkabels repareren. Het waren ook de jaren dat ook onze muzikale smaak in ontwikkeling kwam. Voor Zweitse was AC/DC zo’n beetje de enige act die hem in die tijd kon bekoren. Veelvuldig draaide hij de LP ‘Dirty Deeds Done Dirt Cheap’. Naast het titelnummer herinner ik me vooral ‘Problem Child’ en ‘Big Balls’. In die tijd hebben we ons ook nog een tijdje met 27 MC-bakkies bezig gehouden.

De derde periode begon zo in de zomer van 1985 toen ik ging werken bij de N.T.F. (later Rendac). Zweitse was net iets eerder begonnen als medewerker in de zogenaamde ‘haarfabriek’. In die afdeling werd in tweeploegen varkenshaar gewassen, gesorteerd, gedroogd en vervolgens in balen geperst. Ik werkte in drieploegen en daardoor hadden we één keer in de zes weken dezelfde dienst. Ook nu ondergingen we weer vaak samen de heen- en terugreis. Ik koester vooral nog steeds warme herinneringen aan de dagen, dat ik als invaller, samen met hem werkzaam was op de haarfabriek. Ik zie hem nog voor mij met de onafscheidelijke groene laarzen terwijl de rest op werkschoenen liep. Op z’n hoofd een witte pet, van het type dat de trainer van ‘FC Knudde’ droeg, waaronder z’n lange blonde haren vandaan wapperenden.

Op een gegeven moment is de fysieke gezondheid van Zweitse achteruit gegaan en kwam hij terecht in een proces van afkeuring. Ik heb hem toen wel geadviseerd om kenbaar te maken iets anders binnen het bedrijf te willen gaan doen. Maar iets in de administratieve richting zag hij helemaal niet zitten. Hij had er blijkbaar vrede mee dat er een punt was gekomen dat hij en Rendac uit elkaar zouden gaan. Daarna is ons contact ook afgenomen en gingen onze wegen in verschillende richtingen.

Wat blijft zijn de herinneringen. Naar mijn idee loopt er een parallel tussen de muziek van eerder genoemde AC/DC en hoe Zweitse in het leven stond. De sound van de Australische rockformatie kenmerkt zich als recht-toe-recht-aan. Niet te moeilijk, ontdaan van alle opsmuk en franje, ruw en ongepolijst maar wel… goudeerlijk. Ook in de teksten geen diepgang of dubbele bodems. Gewoon zeggen hoe het zit en de dingen bij hun naam noemen en daarmee uit. De titel boven dit schrijfsel kan dan ook gelezen worden als een soort van wiskundige stelling die zegt dat:
 A(C/DC) staat tot Z(weitze).

Zweitse genoot van de eenvoudige dingen in het leven. Filosofische bespiegelingen, diepere gedachten over geloof, politiek of cultuur, om maar eens wat te noemen, waren niet aan hem besteed. Voor hem was het genoeg om te dobberen en er was geen behoefte tot een diepere duik. Daarin verschilden we. Toch kan ik stellen dat de tijden die we samen hebben doorgebracht prettig van aard zijn geweest. Als symbolische dank hiervoor heb ik dan ook gemeend bovenstaande aan mijn weblog toe te voegen!

Sjors Van De Rebellenclub

Dit jaar is het 25 jaar geleden dat ik begonnen ben met betaalde arbeid. In die periode heb ik bij vijf verschillende bedrijven een flink aantal mensen leren kennen. Hoewel ik Sjors maar een paar maanden heb meegemaakt heeft hij wel een dusdanige indruk gemaakt dat ik nu een heus artikel op mijn weblog aan hem heb gewijd. Wat hem zo speciaal maakte? Lees en oordeel zelf.

Hij kwam binnen als uitzendkracht voor het inpakken van dozen. Mijn chef had van te voren al te horen gekregen dat ze iemand gingen sturen van zijn leeftijd. Toen het bleek dat Sjors al in de zestig was, viel deze opmerking voor de chef opeens heel rauw op z’n (bijna kale schedel) dak. Hij was tenslotte maar begin vijftig! Voor het inpakwerk was het altijd een komen en gaan van mensen. Maar een al wat oude(re) man die in de VUT zat hadden we nog niet gehad. “Maar goed, waarom ook niet?” leek het devies van de leiding te zijn… “Laat maar komen die man!”.

Amper was Sjors binnen of hij ging al heel gerichte vragen stellen. Waarom verpakken jullie dat zo… is het niet beter om het zo te doen? Waarom is voor het afvullen deze methode gekozen? Als je de snelheid op dat punt gaat variëren is dat wellicht geen betere manier om (...)? Vraag na vraag vuurde hij af op ons af. Het was al snel duidelijk: een man met verstand van zaken zoals techniek, logistiek en statistiek was binnengetreden. En dat was nog maar het topje van de ijsberg van dingen waarover hij wist mee te praten. “Als ik ergens binnenkom dan weet ik na een kwartier al hoe de dingen in elkaar steken” zei hij op een gegeven ogenblik tegen mij. Daarbij doelde hij vooral op de menselijke verhoudingen. Z’n mensenkennis had hem blijkbaar ver gebracht.

De vraag die mij eigenlijk bezig hield was van een geheel andere orde. Ik wou graag weten waarom iemand zich bij een zuivelbedrijf laat detacheren voor lopende bandwerk met een achtergrond als o.a. interim-manager? Ik schrijf o.a. want hij had mij intussen al verhaald over diverse functies die hij in zijn leven had bekleed. Hij doseerde rustig en gaf enkele redenen op voor zijn aanwezigheid. Het pre-pensioen bleek toch lager dan hem was voorgerekend. Z’n vrouw was veel van huis om op de kleinkinderen te passen. Hij had enkele dure hobbies die gefinanciëerd moesten worden. Maar vooral... hij verveelde zich eigenlijk.

Sjors leek moeiteloos het gesprek aan te gaan met een ieder waar hij mee moest gaan samenwerken. Vanaf het eerste pak dat uit de afvulmachine sloop had hij het gesprek stevig in handen en liet het niet los tijdens de duizenden die gingen volgen. Hij gaf wel ruimte voor een reactie maar schakelde daarna steevast weer moeiteloos over naar een gesprek met een hoog monologisch gehalte. Geen onderwerp ging hij uit de weg. De man had overal kijk op wat dan ook automatisch altijd resulteerde in het ventileren van een doordachte mening. Niet iedereen kon dit aan moet ik eerlijkheidshalve vermelden. Op een gegeven moment kwam ik een collega buiten tegen. Deze inhaleerde stevig de rook van een sigaret om dit even later krachtig de atmosfeer in te blazen. “Zo… even genieten van dit Sjors-vrije moment” klonk het verzuchtend.

Ja, zeker mensen… Sjors had visie. Hij verhaalde graag over de dingen die hij in zijn leven had gedaan. Het verhuren van zeejachten, het saneren van een enveloppenfabriek, het runnen van een lokaal televisiestation, het uitgeven van bladen. De lijst was werkelijk lang. Je kon iets noemen en hij had er op één of andere manier mee te maken gehad.

Ook op maatschappelijk gebied had hij zich flink laten gelden. Begonnen als lid van D’66, later overgestapt naar de SP. Hij kon geanimeerd vertellen hoe hij menigmaal met Jan Marijnissen in discussie is geweest over de te volgen koers. Toen de partij met hem ging koketteren omdat ze met hem een miljonair in de gelederen hadden, stapte Sjors vervolgens op. Hij zocht aansluiting met het net opgerichte Leefbaar Nederland. Hij stelde zich beschikbaar als tegenkandidaat van Pim Fortuyn wat hem nog een optreden bij Barend & Van Dorp opleverde. Leefbaar Nederland kwam niet van de grond en Sjors heeft daarna nog met z’n eigen partij in de lokale Edense politiek een poging gedaan. Dit zonder enig succes.

Verder had hij enkele publicaties op zijn naam staan. Hij was actief betrokken geweest bij het emancipatieproces van allochtonen in de Nederlandse samenleving. Hij had een wetenschapsprijs ontvangen voor een populair-wetenschappelijk boek waaraan hij had meegewerkt. Ik kan hier nog wel even doorgaan met wat de beste man allemaal heeft gedaan. Sommige van mijn collega’s twijfelden openlijk of Sjors de waarheid wellicht iets geweld aandeed maar moesten na enkele gerichte google-acties hier toch van terug komen.

Al gauw verlegde Sjors z’n interesse van de infrastructuur van het bedrijf naar de mensen die er werkten. Hij legde mij haarfijn uit wie wel en wie niet goed functioneerden en wat er zou gebeuren met bepaalde posities als hij aan het roer zou staan. Dat er van de huidige situatie niet veel deugde was overduidelijk. Als uitzendkracht had hij het recht om dit tegen mij te ventileren. Sjors echter werd innerlijk sterk gedreven. Hij voelde dat hij er mee aan de slag moest gaan! Hij zocht de productiechef op voor een gesprek waarin hij z’n volledige visie op het bedrijfsgebeuren etaleerde. Hij deed zelfs het aanbod om geheel kosteloos verdere sessies hierover te organiseren. Het werd hoe langer hoe onrustiger binnen het bedrijf.

De aard van z’n gedrevenheid lag diep geworteld in z’n jeugd. In een klein dorpje onder de rook van Franeker lag de basis voor zijn voortvarendheid. Zelf heeft hij het op de volgende manier op zijn weblog beschreven:

Afkomstig uit een "achterlijk, agrarisch en religieus"-milieu (ref. uitspraak van Pim Fortuyn over niet-westerse immigranten) uit de binnenlanden van Friesland heb ik mij als achtste kind uit een groot boerengezin letterlijk naar boven en naar voren moeten vechten. Bovendien was ik volgens een bevooroordeelde hoofdonderwijzer na de lagere school slechts voorbeschikt om achter een hondenkar te lopen. Een fatalistische predestinatie waaraan ik mij met alle vrijkomende energie (met hulp van derden) heel snel voor 200 procent heb kunnen ontworstelen.

En na een heel leven van hard werken in het kader van de grote ontworsteling was hij nu hier bij ons. Zeg maar als een soort van wolf in schaapskleren tussen de zuivelpakken en de dozen. Rond de kerst zou Sjors z’n ‘finest moment’ gaan beleven. De traditionele kerstborrel was daar en onze visionair had een optreden als kerstman uitgedacht. Die dag was hij met de camper gekomen. Op een bepaald moment heeft hij zich hierin teruggetrokken om zich in het fluwelen rode pak te hijsen en de wollig gekrulde baard voor te hangen. Jo-ho-ho klonk het even later. Hij had de aandacht en dat zouden ze weten. Ik was (helaas) iets eerder vertrokken vanwege een andere verplichting. De afloop werd mij binnen een etmaal duidelijk.

De volgende ochtend trof ik Sjors al vroeg aan in de kleedruimte. “Ik denk dat ik mijn langste tijd hier wel heb gehad” sprak hij tegen mij. Ik keek verbaasd en Sjors ontvouwde voor mij zijn bevindingen van de vorige dag. Hij had een speech gehouden. Hij was zogenaamd in de hoofden van diverse mensen hoog en laag in de onderneming gekropen. En op die manier had hij zaken aan de kaak gesteld die er speelden. Maar de aanwezige leden van het management hadden er bij gestaan of ze elk net een kist met de allerzuurste appels hadden geconsumeerd. Zijn jo-ho-ho was overduidelijk, zonder een woord te spreken, beantwoord met een grondig no-no-no.

En inderdaad, de week daarop was het einde oefening voor Sjors. We hebben hem maar enkele maanden mee mogen maken maar het leken wel tropenmaanden. De rust keerde weer terug. Ik hoop maar dat de rebel in hem intussen definitief met pensioen is gegaan. Dat hij het schrikbeeld van de hondenkar nu voor eens en altijd achter zich laat. Gewoon lekker gaan wandelen met eigen hondjes. Een ritje maken met de sportwagen of de Harley. Er op uit met de camper. Maar nergens meer in gaan roeren en gewoon genieten van de rust. Maar ik ben bang dat het bloed kruipt waar het niet kan gaan!

Johnny Cash

Het nummer Hurt heb ik ontdekt naar aanleiding van een artikel van Rick de Gier in het Katern van het Nederlands Dagblad van 5 februari 2010. In dezelfde krant van 5 maart refereert Herman Veenhof ook aan dit nummer in het artikel Het slotakkoord van Johnny Cash. Het orgineel is van de rockformatie Nine Inch Nails.

Hoewel ik helemaal niets met deze band heb, en dacht ook niets met Johnny Cash te hebben, kwam er een kentering na het beluisteren en bekijken van bovenstaande videoclip. De combinatie van muziek, tekst en beeld heeft een geweldige indruk op mij achtergelaten.

Ik zal dan ook eens op zoek gaan naar wat de rest van The Man Comes Around, het album waar deze song onderdeel van uitmaakt, te bieden heeft. Het smaakt in ieder geval naar meer.

I hurt myself today
to see if I still feel
I focus on the pain
the only thing that's real
the needle tears a hole
the old familiar sting
try to kill it all away
but I remember everything
what have I become?
my sweetest friend
everyone I know
goes away in the end
and you could have it all
my empire of dirt

I will let you down
I will make you hurt

I wear this crown of thorns
upon my liar's chair
full of broken thoughts
I cannot repair
beneath the stains of time
the feelings disappear
you are someone else
I am still right here

If I could start again
a million miles away
I would keep myself
I would find a way


naschrift:
Ik heb intussen de CD American IV: The Man Comes Around van Johnny Cash in mijn bezit. Het geheel heeft een goede indruk op mij gemaakt. Ik had de hoop meer songs van het kaliber Hurt aan te treffen op het zilveren schijfje. Maar het bleek het hoogtepunt te zijn en de anderen 14 covers kunnen wat mij betreft niet tippen aan deze sobere doch geweldige uitvoering van het Nine Inch Nails orgineel!